Online Satışlarda Cayma Hakkı ve İade Süreçleri

1. Cayma Hakkının Tanımı ve Yasal Dayanağı

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) m. 48 ve Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği (MSY) m. 9 uyarınca, tüketici, mesafeli sözleşmelerde 14 gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Bu süre, malın teslim alındığı gün veya hizmet sözleşmelerinde sözleşmenin kurulduğu gün başlar. Eğer tüketici cayma hakkı konusunda bilgilendirilmemişse, bu süre bir yıla kadar uzayabilir .

2. Cayma Hakkının Kullanımı ve İade Süreci

Tüketici, cayma hakkını kullanmak için yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla (e-posta, SMS vb.) satıcıya bildirimde bulunmalıdır. Satıcı, cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren 14 gün içinde tüketiciden tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlüdür .

Tüketici, malı iade ederken, ürünün mutat kullanımı sebebiyle meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir. Ancak, ürünün değerinde bir azalma varsa, tüketici bu azalmadan sorumlu olabilir .

3. Cayma Hakkının İstisnaları

MSY m. 15'te, tüketicinin cayma hakkını kullanamayacağı durumlar sınırlı olarak sayılmıştır. Bu istisnalardan bazıları şunlardır: 

• Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallar

• Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek ürünler

• Ambalajı açıldıktan sonra iadesi sağlık ve hijyen açısından uygun olmayan ürünler

• Tesliminden sonra başka ürünlerle karışan ve doğası gereği ayrıştırılması mümkün olmayan mallar

• Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen gayri maddi mallar

• Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetler 

Bu istisnalar, Avrupa Birliği'nin 2011/83/AB sayılı Direktifi ile uyumlu olarak düzenlenmiştir .

4. Yargıtay Kararları ve Uygulamalar

Yargıtay, cayma hakkının kullanımına ilişkin çeşitli kararlar vermiştir. Örneğin, bir kararında, tüketicinin internet üzerinden satın aldığı cep telefonunu 6 gün kullandıktan sonra iade etmek istemesi üzerine, ürünün mutat kullanımı aşıp aşmadığının bilirkişi raporuyla belirlenmesi gerektiğine hükmetmiştir .

Bu tür kararlar, cayma hakkının kullanımında hem tüketicinin hem de satıcının hak ve yükümlülüklerini dengelemeyi amaçlamaktadır. 

5. Sonuç

Online alışverişlerde cayma hakkı, tüketicilerin korunması açısından önemli bir mekanizmadır. Ancak, bu hakkın kullanımı belirli kurallara tabidir ve istisnaları bulunmaktadır. Tüketicilerin haklarını etkin bir şekilde kullanabilmeleri için bu kuralları bilmeleri önemlidir. 

---

Yazan: Av. Beste Yontar

Tarih: 26.05.2025

Web: www.yontar.av.tr